- Konu Başlıkları
- Heykelin Tarihi ve Sanata Katkıları
- Heykelin Tarihçesi - Heykelin Tarihi Nereye Uzanıyor?
- Çağdaş Heykelcilik ve Kullanım Alanları
Heykelin Tarihi ve Sanata Katkıları
Sanatın insan yaşamında yer alması, her çağda ve her coğrafyada zor olmuştur. Dünya Sanat Tarihi incelendiğinde genelde sanatın, toplumsal yapıya, inançlara ve siyasal nedenlere bağlı olarak bugünlere çetin bir yolculukla geldiği söylenebilir. Özellikle heykel sanatı, baskıların ve inançların gölgesinde gelişmeye çalışmıştır. Ülkemizde cumhuriyetin ilanıyla birlikte gelişmeye başlayan heykel sanatı ve heykelcilik Avrupa’da daha eski bir tarihe sahiptir. Çağdaşlık seviyesine ulaşmakla yakından ilgili olan bu durum heykel sanatının gelişmesini oldukça etkilemiştir.
Heykelin sanat içindeki yeri ve heykel tarihine yakından bakmadan önce heykel kavramının tanımını yapalım. Heykel, çeşitli malzemeler kullanılarak hazırlanan üç boyutlu formlardır. Estetik algı çerçevesinde duygu ve düşünceleri ifade etme sanatı olan heykel; mermer, demir, tunç, bronz ve kil gibi maddelerden yapılabilir. Heykel sanatıyla uğraşan kişilere ise heykeltıraş denir. Genellikle insan, hayvan ya da nesnelerin heykelleri yapılır. Büst, rölyef ve tors gibi heykel türleri vardır. Heykelin tarihi hangi yüzyıla uzanmaktadır, heykelin tarihteki yeri nedir, yakından bakalım...
Heykelin Tarihçesi - Heykelin Tarihi Nereye Uzanıyor?
Dünyanın en eski sanatlarından biri olan heykelin tarihi eski zamanlara kadar uzanır. Mağara dönemlerinde bile rastlanan heykeller vardır. Dünyanın pek çok yerinde mermer, ağaç, taş, pişmiş toprak, maden gibi malzemelerden yapılmış heykel ve heykelciklere rastlanmaktadır. Hükümdarlar, kahramanlar, tanrı tasvirleri, insan ve hayvan heykelleri en çok görülenlerdir. Ancak ilk heykelin ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı bilinmemektedir.
Heykel sanatı, inanç faktörü nedeniyle geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. İnsanlar, tapındıkları şeylerin tasvirlerini ağaç, taş, maden üzerine işlemiş ve ibadetlerini bunlara karşı yapmışlardır. Böylece heykel ve heykelciliğe önem verilmiştir.
Tarihte heykel sanatının gelişmesini sağlayan 3 büyük heykel kültürü vardır. Heykelin tarihi açısından önemli olan bu kültürler:
- Mısır heykel sanatı
Heykel tarihi açısından en önemli kültürlerden olan Mısır heykelciliği, mezar anıtları ve dini figürlere dayanmaktadır. Mısır’da heykeltıraşlar ağaç, granit, bazalt, profir gibi dayanıklı malzemeler kullanmışlardır. Büyük ve sert taşları yontan Mısır heykelcileri, durgun, hareketsiz ve detaysız heykeller yapmışlardır. Kral heykelleri sert taşlardan yapılırken, prens, rahip ve memur heykelleri yumuşak taşlardan ve ağaçtan yapılmıştır. Rölyefler yapan heykeltıraşlar olayların tasvirine önem vermiştir. Heykelin tarihteki yeri inceleniğinde Mısır uygarlığının etkisi büyüktür.
- Antik Yunan heykel sanatı
İdeal tip yaratmak Antik Yunan heykel sanatı özelliğidir. İdeal yüz ve vücut ölçüleri Yunan heykelinin başlıca unsurudur. Kil, taş, fildişi, kemik ve tunç gibi malzemeler kullanılmıştır. Heykel sanatı olimpiyatlar ve mimarinin gelişmesiyle paralel olarak ilerlemiştir. Dinamizm ve zıtlık üzerine kurulan Yunan heykellerinde başlar, kollar, bacaklar farklı yönlere bakarlar.
Yunan heykel sanatı üç bölüme ayrılmaktadır: Antik Çağ, Klasik Çağ ve Helenistik Çağ. Antik çağda daha çok Yunan tanrılarının heykeli yapılmıştır. Klasik çağda fildişi Athena heykelini yapan heykeltıraş Fidyas ile en parlak çağına ulaşmıştır ancak bu heykel kaybolmuştur. Helenistik çağda portrecilik gelişmiştir. Özellikle devlet adamlarının portreleri yapılmıştır.
- Roma heykel sanatı
Yunan heykel sanatını taklit eden Romalılar sadece portrecilikte başarı göstermişlerdir. Savaşlarla ilgili tasvirler ve anıtlar yapmışlardır.
Sanat içinde heykelin yeri tartışılamaz bir öneme sahiptir. İnsanların duygu ve düşüncelerinin tasvirinin yanına önemli olayların, şahsiyetlerin ve inanışların günümüze taşınması açısından değerlidir. Tarihi ve kültürel değer aktarımında heykel sanatı tıpkı resim kadar önemlidir.
Çağdaş Heykelcilik ve Kullanım Alanları
Günümüze gelene kadar farkı akımlardan etkilenen heykel sanatı, Rönesans’tan da etkilenerek devrim yaşamıştır. Michelangelo ve Rodin gibi çağdaş heykeltıraşlar ortaya çıkmıştır. Süsleme sanatıyla birlikte gelişen heykel sanatı, şimşir, ıhlamur, meşe ve ceviz gibi sert ağaçlar oyularak çok çeşitli ölçülerde yapılmıştır. Günümüzde heykeltıraşlar mermer, bronz, tunç gibi kırılma tehlikesi daha az olan ve dayanıklılığı bulunan malzemeler kullanılmaktadır.
Heykelin tarihi incelendiğinde 1.Dünya Savaşı sonrasında, sürrealizmden etkilenen heykel sanatı, gerçeklikten uzaklaşarak daha soyut konularda karşımıza çıkar. Bilinen ham maddelerin dışında plastik, tel, çivi, şişe vb. alışılmamış malzemeler de kullanılmaya başlanır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte heykelcilik de boyut atlamıştır.
Heykellerin kullanım alanları da bu süreçte genişlemiştir. Şehir anıtları, rölyefler ve tarihi kişiliklerin heykelleri sıkça karşımıza çıkmaktadır. Son zamanlarda dekoratif heykeller de tercih edilmektedir. Kişisel ve kamusal alanlarda, otel, hastane vb. mekanlarda dekoratif heykeller kullanılmaktadır. Atatürk heykelleri, Osmanlı padişahları, savaş tasvirleri ve modern sanat özelliği taşıyan heykellerin yapımı yaygınlaşmaktadır. Heykel sanatı, köklü geçmişi ve modern unsurlara ayak uydurabilen kültürü ile gelişmeye ve değişmeye devam edecektir…
[widget-128]
